Στοιχεία διοικητικής ιστορίας της Τροιζηνίας

Η πρώτη σαφής οροθέτηση της Τροιζηνίας –ως διοικητικής οντότητας του Nεοελληνικού κράτους– εμπεριέχεται στο Διάταγμα της 3ης / 15ης Απριλίου 1833 «Περί της διαιρέσεως του Βασιλείου και της διοικήσεώς του» (ΦΕΚ 12 / 6 Απριλίου 1833), με το οποίο η επικράτεια διαιρείτο σε 10 νομούς, με 42 επαρχίες.

Στις επαρχίες αυτές, σύμφωνα με το άρθρο 3, ανήκε και η Τροιζηνία, [«συνισταμένη εκ της μέχρι τούδε επαρχίας Δαμαλών (Τροιζήνας) και της νήσου Πόρου, με πρωτεύουσα τον Πόρον»], που αποτελούσε οργανικό τμήμα του νομού Αργολίδος και Κορινθίας (Αργολιδοκορινθίας).

Ένα χρόνο αργότερα εκδίδεται το Διάταγμα της 28ης Απριλίου / 10ης Μαΐου 1834, «Περί της Οροθεσίας και της εις Δήμους Διαιρέσεως του νομού Αργολίδος και Κορινθίας» (ΦΕΚ 19/26 Μαΐου 1834), στο άρθρο 1 του οποίου αναφέρεται και η οροθεσία της Επαρχίας Καλαυρείας [ή Καλαυρίας], συγκειμένης από τον ομώνυμο Δήμο, καθώς και τους Δήμους Μεθάνων, Τροιζήνας και Δρυόπης. Όπως σημειώνει ο Μιχαήλ Χουλιαράκης, η επαρχία Καλαυρείας αντιστοιχεί στην προαναφερόμενη επαρχία Τροιζηνίας, παρόλο που δεν έχει ευρεθεί κάποιο διάταγμα επίσημης μετονομασίας.

Στο πλαίσιο της συγκεντρωτικής αναδιάρθρωσης του κράτους, καταργείται, το 1836, το σύστημα της διαιρέσεως της επικράτειας σε νομούς και επαρχίες και αντικαθίσταται από εκείνο της διαίρεσης σε 30 Διοικήσεις και 19 Υποδιοικήσεις (Β.Δ. της 26ης Ιουνίου / 2ης Ιουλίου 1836 «Περί διοικητικού διοργανισμού του κράτους» / ΦΕΚ 28/21-6-1836), με το οποίο συνιστάται η Υποδιοίκηση Ερμιόνης και Τροιζηνίας.

Σχεδόν ταυτόχρονα (ΒΔ. 13/25 Ιουλίου 1836 «Περί καθορισμού εδρών διοικήσεων και υποδιοικήσεων» / ΦΕΚ 35/17 Ιουλίου 1836), ορίζεται ως έδρα της προαναφερόμενης Υποδιοίκησης η Ερμιόνη (Καστρί). Η πρώτη επίσημη καθιέρωση των οικισμών της επικράτειας συντελείται με το ΦΕΚ 80 [Παράρτημα] της 18ης Δεκεμβρίου 1836. Από το νομικό εκείνο κείμενο πληροφορούμεθα (κεφ. ΧΙΙα) ότι ο Δήμος Τροιζήνος περιλαμβάνει τους οικισμούς Δαμαλά, Απάθεια, Κατάρα, Κοκκινιά, Μαζώματα, Πασιά, Βαλεριά και Μονή Αγίου Δημητρίου, ενώ ο Δήμος Δρυόπης τους οικισμούς Φανάρι, Έστεμον, Κάτω Φανάρι, Ποτάμι, Λεσχιά, Ράδου, Μπεδένι, Τραχιά, Καρατσά, Μήτον και Μονή Βίδι. Ακόμα (κεφ. ΧΙΙΙ), ο Δήμος Πόρου [υπαγόμενος στη Διοίκηση Ύδρας], περιλαμβάνει τους οικισμούς Πόρος (Καλαυρία), Αγροκήπια και Μονή Ζωοδόχου Πηγής.

Οι επαναστατικές αλλαγές του 1843 και οι συνακόλουθες συνταγματικές-διοικητικές μεταρρυθμίσεις οδηγούν στην έκδοση του Νόμου ΚΕ΄ της 5ης Δεκεμβρίου 1845 (ΦΕΚ 23/8 Δεκεμβρίου 1845), με το άρθρο 1 του οποίου ακυρώνονται οι διοικητικές αλλαγές του 1836 και «η επικράτεια διαιρείται διοικητικώςεις 10 νομούς και 49 επαρχίας, και εις Δήμους, εις έκαστοντων οποίων προσδιορίζεται η ανήκουσα περιφέρεια». Περαιτέρω, το άρθρο 7 του ίδιου νόμου ορίζει ότι ο νομός Αργολίδος και Κορινθίας περιλαμβάνει –μεταξύ άλλων– την επαρχία Ύδρας και Τροιζηνίας, η οποία, διοικείται από το επαρχείο Ύδρας, σημερινή έδρα της Μητρόπολης. Με τον ίδιο νόμο, επανακαθορίζονται οι οικισμοί του Δήμου Τροιζήνος (Πόρος, Δαμαλά, Μαζώματα, Βαλαριώ, Πασιά και Δάρα), Δρυόπης (Κάτω Φανάρι, Άνω Φανάρι, Ράδος, Ποτάμι και Λεσιά) και Μεθάνων (Βρωμολίμνη, Κοσώνα, Άγιος Θεόδωρος, Κάτω Μονίκα, Άνω Μονίκα, Κα(η)μένη Χώρα, Μεγάλο Χωριό).

Έκτοτε και για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν παρατηρούνται κορυφαίας σημασίας διοικητικές αλλαγές ως προς την περιοχή της Τροιζηνίας, αν εξαιρέσει κανείς τις μεταξύ 1887-1892 παλινωδίες του νομοθέτη, που κατήργησε, επανέφερε και επανακατήργησε τη διαίρεση της επικράτειας σε επαρχίες. Ακολούθησε η μεγάλη διοικητική μεταρρύθμιση του 1899 (Νόμος ΒΧΔ΄ της 6ης Ιουλίου 1899 «περί Διοικητικής Διαιρέσεως του Κράτους» - ΦΕΚ 136 / 8 Ιουλίου 1899), με τον οποίο διασπάστηκαν νομοί της χώρας και μεταξύ τους και ο νομός Αργολίδος και Κορινθίας. Όπως ήταν επόμενο, η Τροιζηνία και οι Δήμοι της εντάχθηκαν στον πρώτο.

Το καθεστώς αυτό διατηρείται μέχρι την εποχή των μεγάλων πολιτικών αναδιατάξεων του 1909, οπότε καταργείται η διοικητική μεταρρύθμιση του 1899 και –μεταξύ άλλων– αναβιώνει ο νομός Αργολίδος και Κορινθίας (Νόμος ΓΥ ΛΔ΄ της 16ης Νοεμβρίου 1909 «περί Διοικητικής Διαιρέσεως του Κράτους» - ΦΕΚ 282 / 4 Δεκεμβρίου 1909), στον οποίο και «επανέρχεται» η Τροιζηνία.

Στοιχεία διοικητικής ιστορίας των Μεθάνων

Σημαντική αλλαγή όσον αφορά τα πληθυσμιακά στοιχεία της περιοχής, παρατηρείται από την Επανάσταση του 1821 και μετά. Αξίζει πάντως εδώ να αναφερθεί ότι κατά την διάρκεια της Επαναστάσεως του 1821 στα Μέθανα κατέφυγαν για αποτελεσματική προστασία από την τουρκική βαρβαρότητα εκατοντάδες πρόσφυγες, κυρίως γυναικόπαιδα.

Στην περιοχή αυτή κατέφυγε το 1826-27 ο αξιωματικός Κάρολος Φαβιέρος μαζί με λίγους στρατιώτες, όπου και έχτισε το γνωστό Κάστρο του Φαβιέρου στην περιοχή του Στενού.

Έτσι, ενώ μέχρι το 1821 οι κάτοικοι της χερσονήσου των Μεθάνων δεν ξεπερνούσαν τους 500-600, παρατηρούμε ότι το 1830 φθάνουν τους 1349 και το 1870 τους 1946, το 1879 τους 2.149, το 1889 είχε 2.042, το 1907 είχε 2.678 και το 1920 είχε 2320.

Η Κοινότητα των Μεθάνων έως ότου καταλήξει στην σημερινή της μορφή πέρασε από διαδοχικές αλλαγές στην διοικητική της υπόσταση οι οποίες και απεικονίζονται παρακάτω επεξηγηματικά:

1. Με το Διάταγμα της 28ης Απριλίου / 10ης Μαΐου 1834, «Περί της Οροθεσίας και της εις Δήμους Διαιρέσεως του νομού Αργολίδος και Κορινθίας» (ΦΕΚ 19/26 Μαΐου 1834), στο άρθρο 1 αναφέρεται και η οροθεσία της Επαρχίας Καλαυρείας [ή Καλαυρίας], συγκειμένης από τον ομώνυμο Δήμο, καθώς και τους Δήμους Μεθάνων, Τροιζήνας και Δρυόπης.

2. Οι επαναστατικές αλλαγές του 1843 και οι συνακόλουθες συνταγματικές-διοικητικές μεταρρυθμίσεις οδηγούν στην έκδοση του Νόμου ΚΕ΄ της 5ης Δεκεμβρίου 1845 (ΦΕΚ 23/8 Δεκεμβρίου 1845), με το άρθρο 1 του οποίου ακυρώνονται οι διοικητικές αλλαγές του 1836 και «η επικράτεια διαιρείται διοικητικώςεις 10 νομούς και 49 επαρχίας, και εις Δήμους, εις έκαστοντων οποίων προσδιορίζεται η ανήκουσα περιφέρεια». Περαιτέρω, το άρθρο 7 του ίδιου νόμου ορίζει ότι ο νομός Αργολίδος και Κορινθίας περιλαμβάνει –μεταξύ άλλων– την επαρχία Μεθάνων (Βρωμολίμνη, Κοσώνα, Άγιος Θεόδωρος, Κάτω Μονίκα, Άνω Μονίκα, Κα(η)μένη Χώρα, Μεγάλο Χωριό).

3. Με Β.Δ. της 20ης Νοεμβρίου 1857 (ΦΕΚ 43), μετατέθηκε η έδρα του Δήμου από το χωριό Κουνουπίτσα, στο χωριό Βρωμολίμνη

4. Με Β.Δ. της 29ης Δεκεμβρίου 1866 (ΦΕΚ 4/1867), η έδρα του Δήμου επανήλθε στην Κουνουπίτσα από το χωριό Βρωμολίμνη

5. Το Β.Δ. της 6ης Σεπτεμβρίου 1879 (ΦΕΚ 64), κατέταξε το Δήμο στη Β' τάξη, με πληθυσμό 2.149 κατοίκους

6. Με Β.Δ. στις 19-6-1881, η χερσόνησος είχε ανακηρυχθεί Δήμος με δύο πρωτεύουσες: α. Για το διάστημα 13/9-13/4 κάθε χρόνου, την Κουνουπίτσα, και β. για το διάστημα από 13/4-13/9 τη Βρωμολίμνη.